«Στη Σουηδία, ο προσωπικός σου αριθμός είναι το κλειδί για όλες τις υπηρεσίες, δημόσιες και ιδιωτικές», λέει η Μελίνα που κατοικεί στο Γκέτεμποργκ. Σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Σουηδία, οι πολίτες μπορούν να συναλλάσσονται με την εφορία χρησιμοποιώντας εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα! Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα, οι ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες καλά κρατούν...
Φαντάζεστε με έναν μόνο αριθμό (προσωπικό και μοναδικό) να μπορούσατε από το κομπιούτερ ή το κινητό σας να διεκπεραιώσετε όλες τις διαδικασίες με τις δημόσιες υπηρεσίες, αντί να σπαταλάτε τον χρόνο σας προσπαθώντας να κερδίσετε την (άνιση) μάχη με τη γραφειοκρατία;
Για τη Μελίνα, την Ιρέν, τον Φίλιπ, την Άννα και τη Μαρία, που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά η καθημερινή τους πραγματικότητα. Η ηλεκτρονική επικοινωνία με το Δημόσιο είναι αποτελεσματική, γρήγορη, τυποποιημένη και ίδια για όλους και επειδή δεν υπάρχει προσωπική επαφή υπαλλήλου - πολίτη, αδιάβλητη και ανοιχτή.
Απαιτείται βέβαια η ενοποίηση όλων των ψηφιακών συστημάτων - μητρώων, που στην Ελλάδα συναντά πολύ ισχυρές αντιστάσεις: από την απροθυμία των επιμέρους υπηρεσιών να «παραδώσουν» τα δεδομένα τους έως και την παρέμβαση τα Εκκλησίας για να μην αποκτήσουν οι πολίτες ένα ενιαίο νούμερο.
Εμπιστοσύνη στο κράτος
«Οι συναλλαγές ενός πολίτη με τις δημόσιες υπηρεσίες δεν αποτελούν θέμα συζήτησα εδώ. Οι Σουηδοί έχουν εμπιστοσύνη στο κράτος», εξηγεί η Μελίνα, που κατοικεί στο Γκέτεμποργκ εδώ και έξι χρόνια και εργάζεται σε ιδιωτική εταιρεία. Σε αυτό το χρονικό διάστημα χρειάστηκε να πάει μόνο δύο φορές στην εφορία. Τη μία για να γραφτεί και να αποκτήσει Social Security Number (κάτι σαν τον ΑΜΚΑ και τον ΑΦΜ μαζί) και μία ακόμα, όταν τα ήρθε μήνυμα στο κινητό για την κατάθεση φορολογικής δήλωσης και λόγω ανεπαρκούς γνώσης της γλώσσας δεν κατάλαβε πώς ακριβώς μπορούσε να κάνει τη διαδικασία!
«Ο προσωπικός σου αριθμός είναι το ηλεκτρονικό κλειδί για όλες τις υπηρεσίες, δημόσιες και ιδιωτικές», λέει η Μελίνα. Μπορείς να κάνεις τα πάντα, από το να ζητήσεις ένα πιστοποιητικό μέχρι να γραφτείτε στο video club ή να πάρεις το φάρμακο που σου έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός από οποιοδήποτε φαρμακείο τα χώρας. Και αν το παιδί σου είναι άρρωστο, αρκεί να στείλεις ένα μήνυμα στη δουλειά-είτε εργάζεσαι στο δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα- με τον λόγο της απουσίας σου. «Υπάρχει λέξη στα σουηδικά γι' αυτό: VAB, σημαίνει είμαι σπίτι και προσέχω το άρρωστο παιδί μου», λέει η Μελίνα και εξηγεί ότι μπορείς με αυτόν τον τρόπο να λείψεις έω5 μία εβδομάδα. «Μετά πρέπει να στείλειε γράμμα με τη διάγνωση από γιατρό», συμπληρώνει.
Μα μπορεί να λες ψέματα... «Εδώ δεν διανοείται κανείς κάτι τέτοιο», απαντάει η Μελίνα. Η εμπιστοσύνη χτίζεται και στηρίζεται και από τις δύο πλευρές. «Τα στοιχεία από αυτά τα μηνύματα συγκεντρώνονται και βγαίνουν στατιστικές για τις παιδικές ασθένειες», εξηγεί.
Ο Φίλιπ έχει ένα διαφημιστικό γραφείο στο Γκέτεμποργκ και είναι ενθουσιασμένος με την εφαρμογή dooer. «Αγοράζεςι κάτι για την εταιρεία, π.χ. έναν υπολογιστή, και πληρώνεις εσύ τα χρήματα. Βγάζεις λοιπόν φωτογραφία την απόδειξη, τη στέλνεις στην εφορία, εκείνοι στέλνουν τα στοιχεία στην τράπεζα και η τράπεζα την ίδια μέρα μεταφέρει τα χρήματα από τον λογαριασμό της εταιρείας στον δικό σου λογαριασμό. Έτσι, στο τέλος του χρόνου φαίνονται τα έξοδα και τα έσοδα τα εταιρείας».
Η Iρέν έχει γεννηθεί στη Γαλλία από Έλληνες γονείς και έτσι μπορεί από πρώτο χέρι να συγκρίνει τα δύο συστήματα: «Και οι Γάλλοι όταν αναφέρονται στο δημόσιο μιλούν για γραφειοκρατία και εγώ γελάω. Το σύστημα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη Γαλλία λειτουργεί πολύ καλά. Πρόσφατα χρειάστηκα ένα πιστοποιητικό ποινικού μητρώου, έκανα την αίτηση ηλεκτρονικά και μέσα σε δύο μέρες ήρθε το χαρτί».
«Στην Ολλανδία πολύ σπάνια κάποιος θα συναντήσει από κοντά εφοριακό», λέει η Μαρία που κατοικεί στη Χάγη. «Η εφορία σού στέλνει ηλεκτρονικά μια φόρμα με τα στοιχεία σου και εσύ συμπληρώνει τις αλλαγές. Αν έχει παρακρατηθεί επιπλέον φόρος, επιστρέφουν το ποσό εντόκου άμεσα στον λογαριασμό σου». Ελληνίδα η ίδια, παντρεύτηκε Ολλανδό υπήκοο και δήλωσε τον γάμο ηλεκτρονικά. «Σε ένα μήνα ήρθε μήνυμα ότι ο γάμος μου αναγνωρίστηκε στην Ολλανδία. Συνοδευόταν από έναν κατάλογο με όλες τις υπηρεσίες που αντίστοιχα έχουν ενημερωθεί».
Ηλεκτρονικό... διαζύγιο
«Μπορείς όμως και να χωρίσεις ηλεκτρονικά», λέει γελώντας η Άννα, που εδώ και δέκα χρόνια ζει και εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος στη Δανία. «Απλώς συμπληρώνεις μια φόρμα, ενημερώνεται ο άντρας σου, υπογράφει και αυτός και στη συνέχεια η πληροφορία αποστέλλεται στις υπηρεσίες». Πρέπει όμως το διαζύγιο να είναι συναινετικό. «Ναι, βέβαια», λέει από την άλλη άκρη τα γραμμής.
Ανίκητη η ελληνική γραφειοκρατία
Και στην Ελλάδα; Πονεμένη ιστορία με... βεβαρημένο παρελθόν, καθώς η μεταρρύθμιση στο Δημόσιο άργησε μερικές δεκαετίες και όπως φαίνεται θα καθυστερήσει κι άλλο, λόγω πολιτικής ατολμίας. Ο πρόσφατος νόμος (4483/31 Ιουλίου 2017) που περιλαμβάνει -μεταξύ πολλών άλλων- ρυ0μίσεις για τη δημιουργία του Μητρώου Πολιτών, δεν περιέχει τις αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να περιοριστεί δραστικά η γραφειοκρατία, όπως θα μπορούσε, δεδομένου μάλιστα ότι έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση του έργου. Έτσι, για ακόμα μια φορά χάνεται η ευκαιρία να αλλάξει η σχέση του πολίτη με τις δημόσιες υπηρεσίες επ' ωφελεία όλων.
Ενώ προβλέπεται η δημιουργία πληροφοριακού συστήματος Μητρώου Πολιτών στο υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο θα αποτελεί την ενιαία βάση δεδομένων με τα στοιχεία όλων των πολιτών από την οποία οι φορείς θα μπορούν να αντλούν πληροφορίες, δεν καταργούνται οι επιμέρους βάσεις δεδομένων όπως το ληξιαρχείο, το δημοτολόγιο, τα μητρώα αρρένων και οι εκλογικοί κατάλογοι. Σύμφωνα με πηγές στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης, η πολιτική ηγεσία δεν ήθελε να πραγματοποιήσει τις δραστικές μεταβολές στον τρόπο εργασίας των υπαλλήλων, τις οποίες μια τόσο μεγάλη μεταρρύθμιση θα απαιτούσε, καθώς το προσωπικό όχι μόνο δεν είναι εκπαιδευμένο αλλά και δεν έχει τις δυνατότητες να εκπαιδευτεί. «Εφόσον όμως περιορίζεται η πρόσβαση των φορέων του Δημοσίου στο σύστημα, δεν έχουμε ουσιαστική ενοποίηση», επισημαίνουν.
Χαρακτηριστική περίπτωση το Μητρώο Αρρένων, μια βάση δεδομένων που παρακολουθεί τις ενδεχόμενες μεταβολές (αλλαγή ονόματος, γάμος, θάνατος) στα άρρενα τέκνα, από τη στιγμή τα γέννησής τους έως και την ώρα που θα καταταγούν στον στρατό. Η συγκεκριμένη βάση δεδομένων διατηρείται για πάντα στον δήμο που βρισκόταν η οικογενειακή μερίδα της οικογένειας (ή της μητέρας) τη στιγμή της γέννησης του παιδιού, ακόμα και αν στο μέλλον πραγματοποιηθεί μεταδημότευση των γονέων. Έτσι, για κάθε μεταβολή πρέπει να ενημερώνεται ξεχωριστά (εκτός από το Κεντρικό Μητρώο) η βάση δεδομένων στον συγκεκριμένο δήμο είτε από τους πολίτες είτε από τις υπηρεσίες.
«Αν αυτή η ενημέρωση γινόταν αυτόματα μέσω άντλησης στοιχείων από το Μητρώο Πολιτών, με την αξιοποίηση της τεχνολογίας θα περιοριζόταν η γραφειοκρατία και η ταλαιπωρία. Επιπλέον θα απαλλάσσονταν υπάλληλοι από εργασίες και έτσι θα μπορούσαν να ασχοληθούν με άλλα θέματα, και το Δημόσιο θα ήταν αποδοτικότερο με λιγότερο προσωπικό», τονίζουν οι ίδιες πηγές. Μήπως όμως αυτό δεν θέλει η κυβέρνηση;
Άρθρο: "Όλες οι δημόσιες υπηρεσίες με ένα... κλικ."
Εφημερίδα: "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
Ημερομηνία: 10/09/2017
Διαβάστε το άρθρο εδώ